Neden Ermenistan Parlamentosunda Kürtleri Temsil Eden Bir Milletvekili Var?

Ermenistan, Sovyet sonrası devletler arasında en homojen olan ülkedir. Birçok modern devletin aksine, Ermenistan, büyük ölçüde etnik Ermeniler tarafından nüfuslandırılmaktadır. Ancak, çok küçük bir etnik Ermeni olmayan nüfusa sahip olmasına rağmen, Ermenistan Cumhuriyeti, dört azınlık grubuna her biri için bir parlamenter koltuğu tahsis etmiştir. Şu anda, 105 sandalyeli parlamentosunda Ermenistan, dört etnik azınlık milletvekili bulundurmaktadır – her birini ülkesinin Ezidi, Asur, Kürt ve Rus halklarından birer milletvekili temsil etmektedir.

İlk bakışta, bu, azınlıkların da seslerinin duyulup temsil edilmesini sağlamak için iyi bir girişim gibi görünebilir. Ancak sorun şu ki, her bir gruptan seçilen bu dört garantili koltuk, bu dört grubun büyüklükleriyle karşılaştırıldığında orantılı değildir.

Son resmi verilere göre, Ermenistan çoğunlukla aşağıdaki etnik gruplardan oluşmaktadır:

Ermenistan Parlamentosunda Ezidi Bir Milletvekiline Yalnızca Bir Koltuk Garantilenmesinin Adaletsiz Olduğu Açıkça Ortadadır, çünkü Ermenistan’daki Ezidi nüfusunun (31.077) Kürt (1.663), Asur (2.754) ve Rus (14.074) nüfuslarıyla karşılaştırıldığında, bu 1.663, 2.754 ve 14.074 kişinin her biri, çok daha büyük bir Ezidi nüfusu olan 31.077 ile aynı temsile sahiptir.

Dahası, eğer Kürtler Ezidileri “etnik Kürtler” olarak kabul ediyorlarsa, o zaman Ezidi milletvekilinin parlamentoda ayrı bir koltuk alması gerekmemelidir; bunun yerine, sesleri ve endişeleri Ezidi milletvekili tarafından temsil edilmelidir.

Azınlıklara demokratik haklarını sağlama olanağı sunmayı amaçlayan Ermenistan, ya Ezidilere parlamentoda daha fazla garantili koltuk sağlamalı ya da mevcut sistemi tamamen kaldırmalıdır. Çünkü Ezidilerin haklarının, diğer azınlıklarla eşit bir şekilde temsil edildiğini iddia etmek aslında yanlış ve adaletsizdir.

Ayrıca, Ermenistan Parlamentosu bir siyasi makinedir ve küçük Kürt nüfusunun temsil edilmesinin neden gerekli olduğu güçlü bir şekilde sorgulanabilir. Özellikle, Kürtlerin birinci ve ikinci Dağlık Karabağ/Artsakh savaşlarında askerlik hizmetini yerine getirmemiş olmaları göz önüne alındığında. Ermenistan Cumhuriyeti’nin “eşit” vatandaşları olmalarına rağmen, devletin emirlerine uymayıp kaçtılar, çünkü Azerbaycan’a karşı savaşmak istemediler ve bu durum, paylaşılan Müslüman kimliklerinden kaynaklanıyordu. Dağlık Karabağ/Artsakh çatışması dini bir doğaya sahip olmamış, daha çok tarihi ve politik bir mesele olmuştur. Yine de, Ermenistan’daki “eşit” Kürt vatandaşları, Ezidilerle aynı sayıda koltuk garantisi verilmişken, ülkeleri için savaşmadılar.

Peki, Ermenistan neden bu adaletsiz ve etik açıdan sorgulanabilir politikayı uygulamıştır? Cevabın iki açıklaması olabilir: İlk olarak, Ermenistan, demokratik ve adil bir devlet olarak tanınmaya çalışıyor olabilir. Azınlıklara koltuk garantisi sağlamak, uluslararası topluma gerçekten adil ve demokratik bir ortak olduğunu göstermek amacıyla bir girişim olabilir. İkinci olarak, Ermenistan Kürtlerle olan ilişkisini derinleştirmeye çalışıyor olabilir.

Ermenistan ile Kürtler Arasında Siyasi ve Tarihsel Fuhuş

2023 yılında, Erbil’s Armenian Consulate Marks Anniversary; Celebrates Armenian-Kurdish Relations Başkonsolosluk ve KRG, “Ermenistan’da yaşayan Kürt ve azınlık topluluklarına ait tarihî belgeler ve fotoğrafların sergileneceği” bir sergi düzenlediler. İlk bakışta, bu masum bir tören ve yıl dönümü gibi görünebilir. Ancak Ezidi Times, bu serginin tam olarak neyi sergilediğini daha derinlemesine inceledi ve şok edici bir şekilde, o “Kürt ve azınlık topluluklarının tarihî belgeleri ve fotoğrafları”nın aslında Ezidiler ve Asurlara ait materyaller olduğunu keşfetti. “Kürt” olarak etiketlenen birkaç materyal aslında Ezidi belgeleri ve fotoğraflarıydı, bunlar ya uydurulmuş ya da yanlış etiketlenmişti.

Aşağıda, sergiden, Ermenistan’daki Ezidi ve Asur kültürünü açıkça sergileyen bazı fotoğraflar yer almaktadır.

Neden Ezidi ve Asur kültürü, Ermenistan ile Kürtler arasındaki dostluğu derinleştirmeyi amaçlayan bir etkinlikte sergileniyor? Eğer Kürt varlığı Ermenistan’da gerçekten bu kadar güçlü ve bu “dostluk” bu kadar uzun süredir devam ediyorsa, neden bu boşluk Ezidi ve Asur fotoğrafları, edebiyatı, dansı, filmleri ve diğer tarihî materyallerle dolduruluyor?

Kürt siyasetçisi Safeen Dizayee, daha sonra Ermenistan’da yaşayan “Kürt toplulukları”na ait tarihî belgeler ve fotoğrafların sergisinde yer aldığını tweetledi. Peki, Ezidiler ve Asurlar Kürt mü?!

Sayılar Yalan Söyleyemez

Ermenistan’daki Kürt nüfusunun ne kadar küçük olduğunu ve neden Ezidilerle aynı şekilde garantili bir milletvekili almanın adaletsiz olduğunu kanıtlamak için bazı demografik verilere bakabiliriz.

2014-2020 yılları arasında anne etnik kökenine göre doğumlar:

Just by looking at how many children are born in each group, it becomes overwhelmingly clear that the Kurdish presence in Armenia is exaggerated and barely worth mentioning. Because if every ethnicity needs to be mentioned, then why are the Georgian and Ukrainian presences in Armenia never highlighted? There are more Georgian and Ukrainian children born in Armenia than Kurdish.

2014-2020 yılları arasında milliyetlere göre ölümlerden de benzer sonuçlar çıkarılabilir:

Bu öfke aşırı agresif gibi görünebilir ve bazıları, Ermeniler ve Kürtlerin, tarihsel olarak var olduğunu iddia ettikleri bir dostluğu kurmaya—ya da bir anlamda bulup yaratmaya—çalışmalarının iyi olduğunu savunabilir. Ancak, bunu yaparken Kürtler bir kez daha gerçeği çarpıtma ve tarihsel olarak iyi bilinen gerçekleri çalma fırsatını kullanıyorlar. Eğer, Ermeni ve Kürt ilişkilerini onurlandıran sergide Ezidiler ve Asurlar’dan hiç bahsedilmemiş olsaydı, Ezidi Times, Ermeniler ve Kürtler arasındaki siyasi fırsatçılığı eleştirmezdi. Kürtlerle iyi ilişkiler kurmaya çalışırken—belki de ortak Türk düşmanlarını kışkırtmak amacıyla—Ermeniler, Ezidilerle olan çok daha güçlü ve tarihsel olarak köklü dostluklarını aşağılıyorlar.

Ermenistan’daki azınlıklara karşı demokratik ve kapsayıcı görünmeye çalışırken, Ermeni siyasi sistemi bir kez daha Ermeniler ve Ezidiler arasındaki bağı küçümsüyor. 1.663 Kürt’in sesini temsil etmek için bir milletvekili alması, oysa çok daha büyük bir Ezidi nüfusu olan 31.077 kişinin de sadece bir milletvekili alması nasıl adil olabilir? Bu, adalet ve kapsayıcılık değil—bu, Ezidileri susturmak için atılan bir kemiğe benziyor.