Իտալիայի խորհրդարանը դիտարկում է եզդիների դեմ ԴԱԻՇ-ի հանցագործությունները որպես ցեղասպանություն ճանաչելու հարցը

Իտալիայի խորհրդարանում առաջարկ է ներկայացվել, որով կոչ է արվում ճանաչել եզդի ժողովրդի դեմ 2014 թվականին ԴԱԻՇ–ի կողմից իրականացված ցեղասպանությունը: Այս քայլը տեղի է ունեցել տարիներ շարունակ ընթացող միջազգային քննարկումներից և եզդիներին արդարադատության կոչերից հետո, որոնք անասելի վայրագությունների են ենթարկվել ԴԱԻՇ–ի ձեռքով Շենջարի վրա իրենց դաժան հարձակման ժամանակ:

Դեմոկրատական կուսակցության անդամ Լաուրա Բոլդրինիի գլխավորած առաջարկը Իտալիայի կառավարությանը կոչ է անում պաշտոնապես ճանաչել իրադարձությունները որպես ցեղասպանություն: Բոլդրինին իր գործը ներկայացրել է 2025 թվականի փետրվարի 21-ին խորհրդարանի նիստում՝ ընդգծելով միջազգային իրավունքի համաձայն այդ հանցագործությունների ճանաչման կարևորությունը։ Նա ընդգծեց հարցի հրատապությունը՝ նշելով, որ բազմաթիվ երկրներ, այդ թվում՝ Գերմանիան, Միացյալ Նահանգները, Միացյալ Թագավորությունը, Ֆրանսիան և Կանադան, արդեն վերանայել են եզդիների նկատմամբ բռնությունները որպես ցեղասպանություն։ Նա պնդում է, որ Իտալիան նույնպես պետք է դիրքորոշում ունենա այս հարցում:

Իր խոսքում Բոլդրինին ընդգծել է 2014 թվականին Շենգալի վրա ԴԱԻՇ-ի հարձակման ժամանակ կատարված կոնկրետ վայրագությունները, որոնք հանգեցրել են ավելի քան 5000 եզդիների մահվան և ավելի քան 6000 կանանց ու երեխաների առևանգմանը: Նա նաև ընդգծել է, որ նույնիսկ այսօր շատ եզդիներ մնում են տեղահանված և շարունակում են բախվել շարունակական բռնություններին ու հալածանքներին:

Բոլդրինին շարունակեց հիշեցնել խորհրդարանին, որ եզդիներն անպաշտպան են մնացել ցեղասպանության ժամանակ, երբ իրաքյան ուժերը և քրդական Փեշմերգա ստորաբաժանումները նահանջում են, չնայած նրանք ավելի մեծ թվով են՝ համեմատած ԴԱԻՇ-ի հետ: Այս լքումը եզդիներին ստիպեց պայքարել ԴԱԻՇ-ի դեմ՝ առանց ռեսուրսների կամ զենքի:

Իտալացի քաղաքական գործիչը վկայակոչել է նաև անցյալի բանաձևերը, այդ թվում՝ 2019 թվականի Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի որոշումը, որը կոչ էր անում եզդիների ցեղասպանության միջազգային ճանաչմանը։ Այնուամենայնիվ, չնայած այս ջանքերին, Իտալիայի կառավարության կողմից որևէ կոնկրետ քայլ չէր ձեռնարկվել նման դիրքորոշում իրականացնելու համար։

Բոլդրինիի գործողությունների կոչն ընդգծում է ցեղասպանության պաշտոնական ճանաչման անհրաժեշտությունը, որը նա համարում է եզդի ժողովրդի արդարադատությանն ուղղված վճռական քայլ: Նրա առաջարկը ուշադրություն է գրավել ոչ միայն օրենսդիրների, այլ նաև միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունների կողմից, որոնք այս հանցագործությունների ճանաչումը համարում են էական արդարության և հաշտեցման համար:

Իտալիայում տեղի ունեցած բանավեճը արձագանքում է ավելի լայն միջազգային քննարկմանը ԴԱԻՇ-ի վայրագությունների համար պատասխանատվության և պայքարի՝ ապահովելու համար, որ նման նողկալի հանցագործությունների զոհերը ստանան իրենց արժանի ճանաչումն ու արդարությունը: Եզդի ժողովուրդը, թեև տոկուն է, շարունակում է կրել 2014 թվականի սպիները, և նրանց դժբախտությունը մնում է որպես ցեղասպանություն իրականացնողներին պատասխանատվության ենթարկելու կարևոր հիշեցում:

Քանի որ առաջարկն անցնում է Իտալիայի խորհրդարանում, պարզ է դառնում, որ եզդիների ցեղասպանության ճանաչման հարցը ոչ միայն իրավական դասակարգման խնդիր է, այլև բարոյական նշանակություն ունի:

Եզդիների ցեղասպանության ճանաչումն ամբողջ աշխարհում դանդաղ է ընթանում. Թեև ՄԱԿ-ը և Բարաք Օբաման շտապեցին ԴԱԻՇ-ի վայրագությունները որակել որպես ցեղասպանություն, ԴԱԻՇ-ի անդամների ճանաչումն ու պատասխանատվության ենթարկելը անհաջող են եղել: Իրավիճակը հատկապես խնդրահարույց է, քանի որ Իրաքն ու Սիրիան ոչ շահագրգռվածություն են ցուցաբերել, ոչ էլ գործել են՝ ապահովելու համար, որ ԴԱԻՇ-ի մեղավորները պատասխանատվության ենթարկվեն: Այն փաստը, որ ԴԱԻՇ-ի շատ անդամներ տարածվել են ամբողջ Եվրոպայում՝ դիմակավորված որպես զոհեր և փախստականներ, ավելի է վատացնում իրավիճակը, քանի որ հանցագործներին դժվար է բացահայտել: Այս ամենը ևս մեկ անգամ խոսում է այն մասին, որ միջազգային հանրությունը պետք է ստեղծի տարածաշրջանում արդարության վերականգնման համար տրիբունալ։ Տրիբունալը դեմ չի լինի օրենքի գերակայությանը, ինչպես պնդում են, քանի որ նման տրիբունալը չի կենտրոնանա հակամարտության կոնկրետ մասի վրա, այլ այն անձանց վրա, ովքեր կատարել են ռազմական հանցագործություններ, մարդկության դեմ հանցագործություններ և ցեղասպանություն: Ամենակարևորն այն է, որ ԴԱԻՇ-ի զոհերը չեն պատկանում որևէ կոնկրետ խմբի կամ հակամարտության կողմի, այլ ոչ մուսուլմանական փոքրամասնությունների խմբեր էին Մերձավոր Արևելքում: Սակայն ակնհայտ է, որ մինչ այժմ ոչ մի գերիշխող միջազգային տերություն շահագրգռված չէ վերականգնել արդարությունը, ինչպես նրանք փորձեցին Ռուանդայում և Հարավսլավիայում։